Kilka ciekawostek o Celtach

Aż do jesieni – dopóki wiatry i deszcze jeszcze nie naprzykrzały się sprzedawcom i kupującym – mogłem wraz z innymi entuzjastami słowa pisanego odwiedzać w każdy czwartek rozstawiany nieopodal mojego miejsca pracy stragan z używanymi książkami. Właściwie nierzadko znajdywałem tam również nowe publikacje, co jednak odnosiło się nie tyle do roku ich wydania, co raczej do stopnia zużycia. Zdarzało się nawet, że w szarych kartonach z największymi książkami, którymi były zazwyczaj pięknie wydane albumy oraz kroniki, odkrywałem dzieła wyglądające jakby właśnie wyszły z drukarni – w tak dobrym stanie. Pewnego czwartku wpadł mi tam w oko pewien album [1], który za sprawą fantastycznie opacowanej graficznie okładki oraz atrakcyjnie wyeksponowanego tam tytułu wręcz wymusił na mnie dokonanie zakupu, i to bez targowania się – tak bardzo dałem ponieść się emocjom. Mój drukowany skarb traktował o Celtach (Keltach).

Treść albumu nie zawiodła rozbudzonych okładką oczekiwań. Przez dobry tydzień – podczas intensywnej lektury – mogłem cieszyć się nie tylko wspaniałymi zdjęciami, ukazującymi w powiększeniu najdrobniejsze detale złotej biżuterii, elementów ozdobnych ceramiki oraz monet, ale także przystępnym ich opisem, rozszerzonym o chronologiczne omówienie dziejów tej indoeuropejskiej grupy ludów. Dla utrwalenia sobie w pamięci kilku interesujących szczegółów odnoszących się do Celtów w ich różnych okresach historycznych i na różnych obszarach, wynotowałem je sobie:

• Celtowie w Irlandii, w odróżnieniu od pozostałych, najwyraźniej nie bili monet [2]. Jak dotąd nie udało się tam znaleźć ani jednej takiej sztuki;
• Po upadku Cesarstwa zachodniorzymskiego powstawały na terenie dzisiejszej Wielkiej Brytanii królestwa celtyckie, które stawiać musiały czoła najeżdżającym je Anglom i Sasom. Walki te stały się póżniej podstawą [3] legend arturiańskich;
• Juliusz Cezar nazywał ufortyfikowane osiedle celtyckie mianem oppidum (liczna mnoga: oppida). Sami Celtowie jednak używali określenia dunon [4];
• Oppidum w Heidengraben, w dzisiejszej Badeni-Wirtembergii, miało powierzchnię 1660 hektarów [5] (16,6 km²), czyli było nawet większe od dzielnicy Warszawy, Śródmieścia (15,57 km²);
• Jedno z plemion celtyckich – Helweci, znani ze swojej nieudanej, bo krwawo udaremnionej przez Cezara migracji na północny zachód – opuściło 12 oppidów [6], 400 vici (wiosek) oraz niezliczone gospodarstwa rolne.

Myślę, że ten fascynujący lud jeszcze nie raz przykuje moją uwagę. Poznawanie jego dziejów to odkrywanie kart historii Europy w czasach, gdy dopiero zaczynano tu wytapiać i obrabiać metale, a także i potem, gdy cały kontynent stał się areną rozgrywek pomiędzy Celtami a Scytami, a potem Rzymianami a Germanami. Dzieje Celtów to także zagadki, takie jak przypuszczalne dotarcie jednego z ich plemion do Ameryki Południowej, w ramach wspólnej, prawdopodobnie wymuszonej ewakuacją, wyprawy z Fenicjanami. Ale to już inna opowieść…

1. [↑] Vitali Daniele, Die Kelten. Geschichte eines legendären Volkes, Weltbild, Augsburg 2012.
2. [↑] Tamże, s. 150,
3. [↑] s. 156;
4. [↑] s. 162;
5. [↑] s. 169;
6. [↑] s. 169.