Spór księcia Austrii z królem Anglii pod Akką

Przypuszczalne korzenie powstania czerwono-biało-czerwonej flagi Austrii w sporze Leopolda V Babenberga z Ryszardem Lwie Serce pod Akką.

Oblężenie Akki

Kampanię znaną pod nazwą III wyprawy krzyżowej a obliczoną na ponowne podbicie przez łacinników (katolików Europy zachodniej nazywanych tak przez prawosławne Bizancjum) Ziemi Świętej rozpoczęło dnia 23 kwietnia 1189 roku okrętowanie armii cesarza rzymskiego Fryderyka I Barbarossy na Dunaju w Ratyzbonie (niem. Regensburg) [1]. Jego flota spłynęła dalej do Wiednia, który osiągnęła 11 maja (datę tę uznaje się za początek III krucjaty). Cesarz został przyjęty przez księcia Austrii, Leopolda V z dynastii Babenbergów, a armia krzyżowców (uczestników zbrojnych wypraw pod znakiem krzyża) rozbiła obóz przejściowy pod Wiedniem. Niemieckie wojsko przeszło następnie przez ziemie Królestwa Węgier oraz Cesarstwa Bizantyńskiego, docierając do położonej w dzisiejszej południowej Turcji rzeki Salef (Göksu), gdzie nieoczekiwanie rozpierzchło się po nagłej śmierci cesarza. Według jednej z wersji Fryderyk I Barbarossa, mając na sobie w spiekocie letniego słońca pełną zbroję, nieoczekiwanie zsunął się z konia, który stał w stosunkowo chłodnej rzece, i wpadł do niej, być może zachłystyjąc się dodatkowo wodą, w każdym razie doznając szoku termicznego i umierając tam na zawał serca dnia 10 czerwca 1190 roku. Jego stutysięczna armia uległa dezorganizacji, kilku tysiącom żołnierzy udało się jednak przebić do Akki, gdzie od sierpnia 1189 roku trwało prowadzone przez pozostających nadal w Palestynie krzyżowców Królestwa Jerozolimskiego, wspieranych przez docierające tam oddziały z Europy, oblężenie tego ważnego portu nad Morzem Śródziemnym, gdzie broniła się załoga muzułmańska.

Spór o podział łupów

Podobnie dużą, około stutysięczną armię zebrali królowie Filip II August z Francji oraz Ryszard I (Lwie Serce) z Anglii, którzy drogą morską dotarli do obozu pod Akką w kolejności dnia 20 kwietnia i 8 czerwca roku 1191. Po niezwykle krwawych walkach, w których pierścień oblegających miasto był nawet czasowo okrążony przez drugi, złożony tym razem z idących z odsieczą oddziałów sułtana Saladyna, Akka została zdobyta 12 lipca, a więc po prawie dwóch latach zmagań. Swój udział w podziale łupów akcentowali przede wszystkim rycerze angielscy i francuscy, choć w walkach bezpośrednich brały udział również odziały włoskie, flamandzkie oraz niemieckie i austriackie – te ostatnie w postaci kontyngentu pod wodzą Leopolda V, którego żołnierze wdarli się podczas szturmu na mury miejskie, gdzie zatknęli prawdopodobnie na jednej z wież sztandar księcia – według jednych źródeł z symbolem czarnej pantery na srebrnym tle, a według innych właśnie w formie czerwono-biało-czerwonej. Wydaje się jednak, że taki sztandar herbowy należał w tym czasie jeszcze do rodu Eppensteiner, którego położone w dzisiejszej Karyntii oraz Styrii włości przeszły na własność Babenbergów dopiero w roku 1192 (Inna wersja [2] mówi, że symbolem tym jako pierwsi posługiwali się hrabiowie Hohenberg, panowie zamku Wildberg, niedaleko Horn w Dolnej Austrii.). W każdym razie akt zatknięcia flagi feudalnej księcia Austrii – czy to spontaniczny, czy zaplanowany – spotkał się z ostrą reakcją żołnierzy króla Ryszarda Lwie Serce (osoby o wyższej randze), którzy zdjęli tę flagę i wrzucili ją do fosy [3]. Leopold, uznawszy to za wyjątkowy afront, wkrótce opuścił obóz pod Akką i udał się z powrotem do Wiednia, obrażony szukając następnie sposobności do wywarcia pomsty na Ryszardzie – zwłaszcza, że ten miał go ponoć pozbawić należnej części łupów [4].

Tunika Leopolda

Dodatkowym, przypuszczalnym wytłumaczeniem pojawienia się w kontekście Austrii symboliki czerwono-biało-czerwonej jest legenda o białej tunice (niem. Waffenrock, Waffenkleid) Leopolda, a więc prostej szacie bez rękawów, zakładanej przez głowę na zbroję lub kolczugę, która podczas walki przyjęła za sprawą krwi ofiar kolor czerwony, za wyjątkiem części chronionej szerokim pasem rycerskim, gdzie pozostała prawie biała. Szata taka nieco chroniła metalowe części pancerza przed nasłonecznieniem a dodatkowo umożliwiała wyszycie na niej herbu lub innego oznaczenia. Ta zdjęta przez Leopolda po bitwie stała się dla żołnierzy austriackich symbolem zwycięstwa. Henryk VI Hohenstauf, syn i cesarski następca zmarłego Fryderyka I, podobno nadał później Leopoldowi prawo do posługiwania się nową flagą w takich właśnie kolorach.

Spór pomiędzy Leopoldem V Babenbergiem a Ryszardem Lwie Serce o przywilej zatknięcia flagi na murze, czy też wieży zdobytej Akki, oraz o zapewne o związany ze zwycięstwem podział łupów nie skończył się z chwilą wejścia księcia Austrii na statek odpływający do domu. Obie postaci dramatu miały ponownie spotkać się już w następnym roku, choć doprawdy w niecodziennych okolicznościach.

1. [↑] Ackerl, Isabella; Kleindel, Walter. Die Chronik Österreichs. Wien: Chronik Verlag im Bertelsmann Lexikon Verlag GmbH, 1994, s. 98.
2. [↑] Berr, Otto F.; Hubmann, Franz. Der Fenstergucker. Österreich in Geschichten und Bildern. Wien: Verlag Ueberreuter, 1974. S. 185.
3. [↑] Reston, James Jr. Trzecia krucjata. Ryszard Lwie Serce i Saladyn. Kraków: Astra, 2020, s. 239.
4. [↑] Siegert, Heinz. Hausbuch der österreichischen Geschichte. Wien: Verlag Kremayr & Scheriau, 1976, s. 37.